मानसिक ताण काय आहेत: उदाहरणे, जोखीम, कसे व्यवस्थापित करावे

परिचय

जीवन एक खडबडीत राईड आहे. दैनंदिन जीवनात लोकांना तणावाचा अनुभव येतो. अनेक लोक चढ-उतारातून जगू शकतात. परंतु कधीकधी, असे काहीतरी मोठे घडते जे बर्याच लोकांना शेवटसारखे वाटते. काहीवेळा, अशा परिस्थिती त्यांच्या उर्वरित आयुष्याची व्याख्या करणारा एक टर्निंग पॉइंट बनतात. साहजिकच, ते व्यक्तीच्या निश्चिंत जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग काढून घेते. मनोसामाजिक तणाव हा एक कल्पित किंवा विद्यमान सामाजिक धोका आहे जो लोकांचे जीवन कायमचे बदलतो. तिथून परत येण्यास बराच वेळ लागू शकतो. हे खूप कर लावणारे आहेत आणि एखाद्या व्यक्तीला एकटेपणा, एकटेपणा आणि अवांछित वाटू शकतात. मनोसामाजिक तणावामुळे निर्माण होणारा ताण अनेकदा भरून न येणार्‍या नुकसानासारखा वाटतो.

यामुळे होऊ शकतात

• प्रमुख ताण
• मानसिक तणावाचा विकास
• पूर्वी अस्तित्वात असलेला विकार वाढवणे

मनोसामाजिक तणाव काय आहेत?

मनोसामाजिक ताणतणावांना जीवन बदलणाऱ्या प्रमुख घटना म्हणता येईल. ही घटना इतकी तीव्रतेची आहे की त्यामुळे मोठा ताण येतो. यामुळे वारंवार मनोवैज्ञानिक विकृती निर्माण होऊ शकते. मनोसामाजिक ताणतणावांमुळे पूर्वी अस्तित्वात असलेले मानसिक विकार देखील वाढू शकतात. हा मनोसामाजिक तणाव उद्भवतो कारण या घटना कायमचे आयुष्य बदलतात. त्यातून परत येण्यासाठी वारंवार स्वीकृती, वेळ, थेरपी आणि उपचार लागतात. सायकोसोशल स्ट्रेसर्सचे परिणाम सायकोसोशल स्ट्रेसर्स एखाद्याच्या आरोग्यावर विपरित परिणाम करू शकतात. सायकोसोशल स्ट्रेसर्सचे काही नंतरचे परिणाम आहेत-

1. हे घडले यावर विश्वास बसत नाही
2. शॉक मध्ये शरीर पाठवा
3. लोकांना हरवल्यासारखे वाटते
4. प्रचंड ताण निर्माण होतो
5. कुरूप वर्तनास जन्म देते आणि आजार म्हणून प्रकट होते

मनोसामाजिक तणावाची उदाहरणे

आमच्याकडे मनोसामाजिक ताणतणावांसाठी एक ब्लँकेट व्याख्या असली तरी, विविध प्रकारचे मनोसामाजिक तणाव विभागणे फार सोपे नाही. मनोसामाजिक तणावाच्या काही उदाहरणांमध्ये प्रियजनांचा मृत्यू, अपघात, बेरोजगारी, गर्भपात आणि जुनाट आजार यांचा समावेश होतो. सामाजिक ताणतणाव अनेक स्तरांवर परिणाम करू शकतात आणि मानवी शरीरावर परिणाम करू शकतात. यामध्ये –

• आर्थिक आणि सामाजिक निर्धारकांमधील परस्परसंवाद
• स्थानिक पर्यावरणीय जोखीम
• दैनंदिन संधी आणि वर्तन

हे सहसा मनोसामाजिक तणाव निर्माण करण्यासाठी एकत्र येतात. मनोसामाजिकदृष्ट्या तणावपूर्ण वातावरणात, एखादी व्यक्ती उड्डाण आणि लढा प्रतिसादाची कोणतीही वैशिष्ट्ये दर्शवू शकते . शरीरावरील ताण प्रतिसाद सक्रिय केला जातो. हे अमिग्डालावर कार्य करते आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी, चयापचय, रोगप्रतिकारक आणि मज्जासंस्था अभिप्राय सक्रिय करते. हे तुमचे संपूर्ण शरीर फ्लाइट आणि फाईट मोडमध्ये घेऊन जाते. मनोसामाजिक तणावाची इतर उदाहरणे म्हणजे सामाजिक स्थितीला धोका, प्राप्त झालेल्या प्रमाणीकरणासाठी धमक्या, सामाजिक आणि सार्वजनिक प्रतिमेला धोका, गटात स्वीकारण्याची धमकी, स्वत: च्या मूल्याला धोका आणि काय होते हे न कळण्याची धमकी. पुढे. याचा सामना करणे खूप कठीण आहे. काही हार्मोन्स जे शरीरात सोडले जातात ते एपिनेफ्रिन, डोपामाइन आणि कोर्टिसोल आहेत. हे अनेक बदल घडवून आणतात आणि उर्जेचा स्फोट घडवून आणतात.

मनोसामाजिक तणावाचे धोके

मानसिक तणावाचा शरीरावर परिणाम होऊ शकतो. मनोसामाजिक ताण हा एक मोठा तणाव आहे जो बर्याच लोकांसाठी जीवन बदलणारी घटना आहे. हे तुमच्या शरीराला फाईट मोडमध्ये फ्लाइटमध्ये ढकलते. अनेक हार्मोनल बदलांमुळे शरीरावर हानिकारक प्रभाव पडतो.

• यामुळे डोकेदुखी, आतड्यांसंबंधी समस्या, झोपेचा त्रास, भावनिक बिघाड, गोंधळ, चिंता आणि नैराश्य येऊ शकते.
• मनोसामाजिक तणावामुळे निर्माण होणारा दीर्घकाळचा ताण विकारांना कारणीभूत ठरू शकतो किंवा आधीच अस्तित्वात असलेली परिस्थिती वाढवू शकतो.
• ते कालांतराने रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करू शकतात आणि रक्तदाब वाढू शकतात.
• मनोसामाजिक ताणतणावांच्या प्रभावाखाली असलेल्या व्यक्तीला हृदयाचे ठोके वाढणे, दडपल्यासारखे वाटणे, झोपायला त्रास होणे, थकवा येणे, संज्ञानात्मक क्षमता कमी असणे आणि स्मरणशक्ती कमी होऊ शकते.
• ते नेहमी लढा आणि उड्डाण मोडमध्ये असू शकतात आणि ही परिस्थिती कायमची राहील अशी भीती वाटते. त्यांना सामाजिक माघार, अलगाव, निराशा अनुभवेल आणि ते रोजचे काम करू शकणार नाहीत. मनोसामाजिक तणाव देखील तीव्र हृदयाच्या घटनांना कारणीभूत ठरू शकतो.
• ताणतणावांच्या प्रतिसादात शरीरात अनेक हार्मोनल बदल होतात जे सामान्य कार्य, मनःस्थिती आणि ऊर्जा पातळी प्रभावित करतात.

मनोसामाजिक तणावाचे व्यवस्थापन कसे करावे

कामावर मानसिक ताणतणाव

काम वारंवार आव्हानात्मक असते. डेडलाइनची जास्त संख्या, खराब कामाचे वातावरण, एकाकी कामाचे ठिकाण, सहकाऱ्यांमधील चांगल्या संवादाचा अभाव, आदराचा अभाव आणि कामाचे मूल्य हे सर्व मनोसामाजिक ताणतणाव असू शकतात. हे सर्व तणाव कोणाच्याही कामाचा एक दैनंदिन भाग बनतात आणि अशा पद्धतीने हाताळले जाणे आवश्यक आहे ज्यामुळे आपल्यावर शारीरिक किंवा मानसिकरित्या नकारात्मक प्रभाव पडत नाही. हे समजून घेणे महत्वाचे आहे की प्रत्येक व्यक्तीला मानसिक तणावाचा सामना करावा लागतो. त्यांच्या आयुष्याच्या एका टप्प्यावर. काहीवेळा ते कधीही न संपणारे आणि जीवन बदलणारे वाटत असले तरी, जे घडले त्यापासून पुढे जाणे आणि बरे होण्यासाठी स्वीकृती आवश्यक आहे हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. मनोसामाजिक तणावाचे व्यवस्थापन कसे करता येईल ते येथे आहे:

• जर्नलिंग आणि ध्यान

जर्नलिंग आणि ध्यान नेहमीच एखाद्या व्यक्तीला मानसिक तणाव व्यवस्थापित करण्यास मदत करू शकत नाही. ते त्यांच्या भावना समजून घेण्यास मदत करू शकतात. भावनांवर चिंतन करणे ही स्वीकृतीकडे वाटचाल करण्याची पहिली पायरी आहे. तुमचा श्वास आणि तुमचे शरीर काय अनुभवत आहे ते ऐका. भावनांवर लक्ष केंद्रित करा आणि त्यांना जाऊ द्या. जर्नलिंग आणि ध्यान करताना शांतपणे त्यांचे निरीक्षण करणारे प्रेक्षक व्हा. हे अधिक स्पष्टता मिळविण्यात देखील मदत करू शकते आणि एखाद्याला विचार रचना चांगल्या प्रकारे समजेल.

• सहानुभूतीशील, दयाळू आणि दयाळू व्हा

अनेक वेळा, आपण स्वतःवर खूप कठोर असतो. मार्ग वाटल्याबद्दल आपण स्वतःला दोष देतो. आम्हाला अडकल्यासारखे वाटते. हे आपल्याला बरे होण्यापासून आणि पुढे जाण्यापासून थांबवते. आपण दयाळू, दयाळू आणि स्वत: ला सहानुभूतीशील असणे आवश्यक आहे. तुम्ही बरे वाटण्यास पात्र आहात आणि तुम्हाला जे वाटत आहे ते 100% वैध आहे.

• हलवा आणि चांगले खा

अनेकदा, विद्यमान किंवा काल्पनिक धोक्याची भावना आपल्याला खाऊन टाकते. हे आपल्याला अशा परिस्थितीत आणते जिथे आपण पुढे जाऊ शकत नाही. एकजण सतत त्याच चक्रात अडकलेला असतो. एखाद्या व्यक्तीने मनोसामाजिक तणाव अधिक चांगल्या प्रकारे व्यवस्थापित करण्यास शिकले पाहिजे. एंडोर्फिन गर्दी मिळविण्यासाठी व्यायाम हा एक चांगला मार्ग आहे. आपल्या शरीराची हालचाल करा. अन्न आणि मोड थेट मार्ग आहे. संतुलित आहारावर लक्ष केंद्रित करणे अपरिहार्य आहे. तुमच्या शरीरात पुरेसे प्रथिने, फायबर आणि सूक्ष्म पोषक घटक मिळवा.

• व्यावसायिकांशी संपर्क साधा

मानसिक तणावाचे निराकरण न करता सोडल्यास अनेक समस्या उद्भवू शकतात आणि शरीरात लक्षणे म्हणून प्रकट होतात. यामुळे गंभीर मानसिक आरोग्य विकार देखील होऊ शकतात आणि विद्यमान परिस्थिती वाढू शकते. म्हणून, आपण एखाद्या व्यावसायिकाशी संपर्क साधला पाहिजे. हे अशक्तपणाचे लक्षण नाही आणि तुम्ही बरे वाटण्यास पात्र आहात. व्यावसायिकांसोबत काम केल्याने एखाद्या व्यक्तीला मानसिक तणावाचा सामना करण्यास मदत होईल. हे विशेषतः अशा प्रकरणांमध्ये खरे आहे जेव्हा तणाव दीर्घकाळ असतो आणि त्यामुळे दैनंदिन कामकाजात समस्या निर्माण होतात. थेरपिस्टला भेट देणे ही एक चांगली कल्पना असू शकते आणि थेरपी विचारांची रचना सुधारण्यात, तुमचे वर्तन ओळखण्यात आणि तणावाचे उत्तम व्यवस्थापन करण्यात मदत करू शकते. हे उपयुक्त ठरेल कारण तुम्हाला जे वाटत आहे ते तुम्हाला सतत वाहून नेण्याची गरज नाही आणि तणाव निर्माण करणाऱ्या घटनांपासून बरे होण्यास आणि पुढे जाण्यास तुम्ही पात्र आहात. जे घडते किंवा जे घडत आहे ते पूर्णपणे काढून टाकणे नेहमीच शक्य नसते, परंतु आपण या परिस्थितीत स्वत: ला केंद्रस्थानी ठेवले पाहिजे. सर्वोत्तम पर्याय शोधण्याचा प्रयत्न करा आणि तणाव अधिक चांगल्या प्रकारे व्यवस्थापित करा. एक थेरपिस्ट तुम्हाला ऐकलेले, आरामदायक आणि स्वीकारलेले वाटण्यास मदत करेल. एक थेरपिस्ट जो मनोसामाजिक ताणतणावांसह काम करण्यात पारंगत आहे तो उत्तम पर्याय असावा. आजच युनायटेड वी केअर मधील विश्वासू आणि प्रेमळ थेरपिस्टसोबत भेटीची वेळ बुक करा.

निष्कर्ष

मनोसामाजिक ताणतणावांमुळे बरेच असंतुलन निर्माण होते. ते तुमचे विचार बदलतात आणि तुमच्या दैनंदिन कामकाजावर परिणाम करतात. मदत मिळवणे आणि स्वीकृती आणि चिंतन करण्याच्या विविध पद्धती वापरणे हा पुढे जाण्याचा मार्ग आहे. आजच तुमचे मनोसामाजिक तणाव ओळखा आणि दूर करा. बरे वाटण्यासाठी पुढे पाऊल टाका, जे घडले त्यातून बरे होण्यासाठी कार्य करा आणि पुढे जा. योग्य समर्थन, काळजी, कळकळ आणि स्वीकृती हा मनोसामाजिक तणावाविरूद्ध लढण्याचा सर्वोत्तम मार्ग आहे.

Unlock Exclusive Benefits with Subscription

• 

  Premium Resources
• 

  Thriving Community
• 

  Unlimited Access
• 

  Personalised Support

Start here